ΙΑΤΡΙΚΩΣ ΥΠΟΒΟΗΘΟΥΜΕΝΗ ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΗ ΜΕ ΔΑΝΕΙΣΜΟ ΜΗΤΡΑΣ-ΠΑΡΕΝΘΕΤΗ ΜΗΤΡΟΤΗΤΑ

ΙΑΤΡΙΚΩΣ ΥΠΟΒΟΗΘΟΥΜΕΝΗ ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΗ ΜΕ ΔΑΝΕΙΣΜΟ ΜΗΤΡΑΣ

 (ΠΑΡΕΝΘΕΤΗ ΜΗΤΡΟΤΗΤΑ)

Συνοπτική παρουσίαση και δικαστικές αποφάσεις

Η απόκτηση τέκνου με τη βοήθεια παρένθετης μητέρας εντάσσεται στα πλαίσια  της ιατρικώς υποβοηθούμενης αναπαραγωγής και ρυθμίζεται καταρχάς από τα άρθρα 1455 επ. του Α.Κ..

Ο ελληνικός νόμος επιτρέπει μια γυναίκα να ζητήσει τη βοήθεια μιας παρένθετης μητέρας μόνο όταν η ίδια, για αποδεδειγμένους ιατρικούς λόγους, αδυνατεί να κυοφορήσει.

Οι Μ.Ι.Υ.Α. δεν μπορούν να ξεκινήσουν τη διαδικασία της εμβρυομεταφοράς στην παρένθετη μητέρα αν δεν έχουν στο αρχείο τους απόφαση του αρμοδίου δικαστηρίου που να επιτρέπει τη συνεργασία ανάμεσα σε δύο γυναίκες, την επίδοξη/κοινωνική μητέρα που δεν μπορεί να κυοφορήσει και την παρένθετη μητέρα, τα στοιχεία των οποίων αναγράφονται επακριβώς στην απόφαση αυτή. Έτσι όταν έρχεται η ώρα της γέννησης του τέκνου αυτό παραδίδεται απευθείας στην κοινωνική μητέρα. Είναι η μοναδική περίπτωση που το τέκνο χωρίζεται νόμιμα από τη γυναίκα που το γεννά. Στο πιστοποιητικό γέννησης του τέκνου δεν μνημονεύεται ούτε το όνομα της παρένθετης μητέρας ούτε η ύπαρξη της δικαστικής απόφασης διότι ο ελληνικός νόμος θεωρεί την δανεική/παρένθετη μήτρα ως τρόπο γέννησης. Μάλιστα σύμφωνα με το άρθρο 44  παράγραφος 2 του Νόμου 4488/2017 η κοινωνική μητέρα δικαιούται μετά τη γέννηση του τέκνου άδεια μητρότητας καθώς και τα σχετικά επιδόματα.

Σε περίπτωση που η ενδιαφερόμενη γυναίκα προσφύγει σε δωρεά ωαρίου, απαγορεύεται ως δότρια να είναι η παρένθετη μητέρα.

Η απόφαση που εκδίδεται είναι διαπλαστική και παράγει αποτελέσματα από την έκδοση της χωρίς να απαιτείται τελεσιδικία αυτής.

Το τέκνο που θα γεννηθεί αν οι κοινωνικοί γονείς είναι από αλλοδαπή χώρα, δεν αποκτά την ελληνική ιθαγένεια.

Στη βοήθεια παρένθετης μητέρας μπορούν να προσφύγουν:

1. Η έγγαμη γυναίκα με τη σύμφωνη γνώμη του συζύγου της – ετερόφυλο ζεύγος
2. Η γυναίκα που ζει σε ελεύθερη ένωση με τη σύμφωνη γνώμη του συντρόφου της – ετερόφυλο ζεύγος (Πολ.Πρωτ.Σερ. 1/2019 αδημοσίευτη, Πολ.Πρωτ.Θες. 6049/2019)
3. Η γυναίκα που έχει συνάψει σύμφωνο συμβίωσης με τη σύμφωνη γνώμη του συμβίου της – ετερόφυλο ζεύγος (Πολ.Πρωτ.Σερ. 1/2019 αδημοσίευτη)
4. Η άγαμη γυναίκα που θα συστήσει μονογονεϊκή οικογένεια (Μον.Πρωτ.Θες. 29288/2010 αδημοσίευτη)
5. Ο άγαμος άντρας μπορεί να ζητήσει τη βοήθεια παρένθετης μητέρας στα πλαίσια της μεταθανάτιας γονιμοποίησης (post mortem) και εφόσον συντρέχουν οι λοιπές προϋποθέσεις του άρθρου 1457 Α.Κ.
6. Αναφορικά με την περίπτωση του άγαμου άντρα σύμφωνα με τον αστικό κώδικα δεν προβλέπεται να μπορεί να ζητήσει ζητήσει τη βοήθεια παρένθετης μητέρας για να αποκτήσει τέκνο. Παρ’ όλα αυτά  στη θεωρία διατυπώθηκε η άποψη ότι η παράλειψη αυτή προσκρούει, μεταξύ άλλων και στη συνταγματικά κατοχυρωμένη αρχή της ισότητας των φύλων. Τα ελληνικά δικαστήρια αρχικά είχαν κάνει δεκτές δύο αιτήσεις μας και είχαν  επιτρέψει και στον άγαμο άντρα να ζητήσει τη βοήθεια παρένθετης μητέρας σύμφωνα με τις επιταγές του Συντάγματος (Μον.Πρωτ.Θες. 13707/2009). Παρ’ όλα αυτά στη συνέχεια υπήρξε στροφή της νομολογίας και τα δικαστήρια απέρριψαν υποβληθείσες αιτήσεις. Όμως, στην πάροδο των χρόνων  τα ελληνικά δικαστήρια μεταβάλλουν τις αποφάσεις τους και θεωρούμε πως επιμένοντας, στο προσεχές μέλλον θα υπερνικήσει η άποψη πως ο άγαμος άντρας επιβάλλεται σε μια σύγχρονη κοινωνία να έχει τα ίδια δικαιώματα με την άγαμη γυναίκα όσο αφορά την αναζήτηση βοήθειας από μια παρένθετη μητέρα για την απόκτηση τέκνου.

Να σημειωθεί ότι στις παραπάνω περιπτώσεις οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να προσφύγουν και για την απόκτηση δεύτερου τέκνου ή και περισσότερων τέκνων στη βοήθεια παρένθετης μητέρας (Πολ.Πρωτ.Θες. 7519/2019, Πολ.Πρωτ.Θες. 3541/19 αδημοσίευτες, ) ακόμη και στην περίπτωση που το  πρόβλημα αδυναμίας προς κυοφορία της κοινωνικής μητέρας προέκυψε μετά την γέννηση με φυσικό τρόπο του πρώτου τέκνου της (Πολ.Πρωτ.Θες. 11664/2018 αδημοσίευτη).

Η παρένθετη μητέρα πρέπει να είναι από 25 ετών έως 45 ετών και να έχει οπωσδήποτε ένα παιδί. Η επίδοξη/κοινωνική μητέρα σύμφωνα με τον Α.Κ. κατά το χρόνο της εμβρυομεταφοράς δεν πρέπει να έχει κλείσει το πεντηκοστό έτος. Πάντως με βάση σωρεία δικαστικών αποφάσεων έχει επιτραπεί σήμερα και σε γυναίκες άνω των 50 ετών να λάβουν δικαστική άδεια η οποία όμως ισχύει μέχρι το 55 έτος της ηλικίας τους (Πολ.Πρωτ.Θες. 7521/2019 και 14025/19 αδημοσίευτες).

Πάντως οι Μ.Ι.Υ.Α. θα πρέπει να έχουν στα χέρια τους δικαστική απόφαση που να μνημονεύει ρητά ότι επιτρέπει σε μια γυναίκα άνω των πενήντα ετών να προσφύγει σε τεχνητή αναπαραγωγή με τη βοήθεια παρένθετης μητέρας.

Σημείωση: οι παραπάνω αναφερόμενες αδημοσίευτες αποφάσεις είναι από το προσωπικό μας αρχείο.