ΑΠΟΠΟΙΗΣΗ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑΣ ΕΝΗΛΙΚΟΥ – ΑΝΗΛΙΚΟΥ – ΚΥΟΦΟΡΟΥΜΕΝΟΥ

ΑΠΟΠΟΙΗΣΗ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑΣ ΕΝΗΛΙΚΟΥ – ΑΝΗΛΙΚΟΥ – ΚΥΟΦΟΡΟΥΜΕΝΟΥ

Από το συνδυασμό των διατάξεων των άρθρων 1711 εδ. β΄, 1846, 1847, 1848, 1849, 1850, 1851 και 1856 AK συνάγεται ότι ο κληρονόμος είτε καλείται από διαθήκη, είτε εξ αδιαθέτου, αποκτά αυτοδίκαια την κληρονομιά με μόνο το θάνατο του κληρονομούμενου, χωρίς να απαιτείται οποιαδήποτε ενέργεια από μέρους του, ακόμα και χωρίς τη γνώση ή θέλησή του.

Το δικαίωμα όμως αυτό της αυτοδίκαιης κτήσης της κληρονομιάς είναι προσωρινό και μετακλητό, γιατί τελεί από την τιθέμενη από το νόμο διαλυτική αίρεση της εμπρόθεσμης αποποίησης της κληρονομιάς, δηλαδή δικαιούται ο κληρονόμος να αποποιηθεί κατά βούληση την κληρονομιά που έχει επαχθεί σ` αυτόν από διαθήκη ή εξ αδιαθέτου, οπότε η κτήση αναιρείται εξαρχής και θεωρείται σαν να μην έγινε ποτέ. Η αποποίηση της κληρονομιάς είναι δήλωση του προσωρινού κληρονόμου ότι αποκρούει -δεν δέχεται την κληρονομιά που έχει επαχθεί σ` αυτόν από διαθήκη ή εξ αδιαθέτου. Η αποποίηση είναι μονομερής δικαιοπραξία διαπλαστικού χαρακτήρα, μη απευθυντέα σε τρίτο, υπόκειται δε σε συστατικό τύπο και είναι ανεπίδεκτη οποιοσδήποτε αίρεσης ή προθεσμίας, χάριν της ασφάλειας των συναλλαγών.

Η σχετική δήλωση αποποίησης γίνεται ενώπιον του γραμματέα του δικαστηρίου της κληρονομιάς (το οποίο είναι το δικαστήριο στην περιφέρεια του οποίου είχε την κατοικία του, άλλως τη διαμονή του, ο κληρονομούμενος), μέσα σε προθεσμία τεσσάρων μηνών,  που αρχίζει από τότε που ο κληρονομούμενος έλαβε γνώση της επαγωγής και του λόγου αυτής. Αν ο κληρονομούμενος είχε την τελευταία κατοικία του στο εξωτερικό ή αν ο κληρονόμος έμαθε την επαγωγή όταν διέμενε στο εξωτερικό, η προθεσμία είναι ενός έτους. Αν περάσει η προθεσμία, η κληρονομία θεωρείται ότι έχει γίνει αποδεκτή.

Γνώση της επαγωγής, ως γεγονός της έναρξης της τετράμηνης προθεσμίας, νοείται η γνώση από τον κληρονόμο του θανάτου του κληρονομούμενου, γνώση δε του λόγου επαγωγής συνιστά η εκ διαθήκης ή κατά την εξ αδιαθέτου διαδοχή κλήση του κληρονόμου στην κληρονομιά.

Όταν ο κληρονόμος αποποιηθεί νομίμως και εμπροθέσμως την επαχθείσα σε αυτόν κληρονομιά, θεωρείται η προς τον αποποιηθέντα επαγωγή ότι δεν έγινε και η κληρονομιά επάγεται σ` εκείνον, ο οποίος θα καλούνταν  αν ο αποποιηθείς δε ζούσε κατά το χρόνο του θανάτου του κληρονομούμενου. Στην περίπτωση αυτή η προθεσμία της αποποίησης της κληρονομιάς στη μερίδα εκείνου που αποποιήθηκε δεν αρχίζει από τη γνώση του θανάτου του κληρονομουμένου, αλλά από τη γνώση της αποποίησης, διότι στην περίπτωση αυτή η επαγωγή της κληρονομιάς συνδέεται με γεγονότα μεταγενέστερα του θανάτου του κληρονομουμένου (αποποίηση).

Η προθεσμία της αποποίησης τρέχει, εφόσον ο νόμος δεν διακρίνει και κατά προσώπων ανικάνων προς δικαιοπραξία, όπως οι ανήλικοι. Στην περίπτωση αυτή η γνώση της επαγωγής της κληρονομίας και του λόγου αυτής ελέγχεται στο πρόσωπο του νομίμου αντιπροσώπου. Για να αποποιηθεί το ανήλικο απαιτείται δικαστική άδεια, ύστερα από αίτηση που υποβάλλουν οι γονείς που ασκούν τη γονική μέριμνα αυτού. Αναστέλλεται μάλιστα η συμπλήρωση της προθεσμίας από τότε που ο νόμιμος αντιπρόσωπος υπέβαλε στο δικαστήριο την αίτηση να του δοθεί η άδεια για αποποίηση, μέχρι να εκδοθεί σχετική προς τούτο οριστική απόφαση. Αρμόδιο δικαστήριο για την παροχή της δικαστικής άδειας είναι αυτό της κατοικίας του ανηλίκου. Ο ανήλικος που τελεί υπό γονική μέριμνα έχει κατοικία την κατοικία των γονέων του ή του γονέα που ασκεί μόνος του τη γονική μέριμνα. Ωστόσο, η αρχή της εδαφικότητας μπορεί να παραμερισθεί με βάση διμερείς ή πολυμερείς διεθνείς συμβάσεις ή Κανονισμό της Ευρωπαϊκής Ένωσης και η σχετική αίτηση για λήψη δικαστικής άδειας να κατατεθεί στο δικαστήριο του κράτους στο οποίο κατοικεί ο γονέας του ανηλίκου ή οι ασκούντες τη γονική μέριμνα γονείς του ή ακόμη και το δικαστήριο της ιθαγένειας του ανηλίκου.

Σύμφωνα με το άρθρο 1711 του ΑΚ  το κυοφορούμενο μπορεί να κληρονομήσει τόσο εκ διαθήκης όσο και εξ αδιαθέτου, εφόσον είχε συλληφθεί κατά το χρόνο του θανάτου του κληρονομουμένου. Συνεπώς ο κυοφορούμενος έχει πλήρη ικανότητα να κληρονομήσει, υπό την αναβλητική νομική αίρεση (condition iuris) ότι θα γεννηθεί ζωντανός. Αν η αίρεση πληρωθεί, ο κυοφορούμενος θεωρείται ότι ήταν ήδη κατά το θάνατο του κληρονομούμενου γεννημένος. Συνεπώς είχε κατά τον ίδιο χρόνο την ικανότητα να κληρονομήσει και γι` αυτό αποκτά και κληρονομικό δικαίωμα. Στην περίπτωση αυτή η αίτηση για δικαστική άδεια προς αποποίηση κληρονομίας υποβάλλεται αμέσως μετά τη γέννηση από τον ασκούντα τη γονική μέριμνα του ανηλίκου.